Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Belirtileri Nelerdir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), bireyin yaşadığı veya tanık olduğu travmatik bir olayın ardından ortaya çıkan ciddi bir ruhsal bozukluktur. TSSB, doğal afetler, kazalar, şiddet olayları, savaş deneyimleri veya bireyin hayatını tehdit eden herhangi bir durum sonrasında gelişebilir. Bu bozukluk, kişinin günlük yaşamını, sosyal ilişkilerini ve genel ruh halini olumsuz etkileyebilir.
- Travmatik olayın ardından ortaya çıkan belirtiler kısa süreli olabilir; ancak bu belirtiler uzun süre devam ediyorsa veya bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiliyorsa TSSB’den söz edilebilir.
- TSSB Belirtileri Nelerdir?
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu belirtileri genellikle dört ana grupta toplanır:
- Yeniden Yaşama (Intrusion) Belirtileri
- Travmatik olayın tekrar tekrar hatırlanması, bireyin günlük yaşamını zorlaştırabilir. Yeniden yaşama belirtileri şunlardır:
- Travmatik olayın sürekli ve istenmeyen şekilde hatırlanması
- Kabuslar ve travmatik olaya dair rahatsız edici rüyalar
- Travmaya bağlı geri dönüşler (flashback)
- Korku, endişe veya panik hissiyle yaşanan ani tepkiler
- Travma ile ilgili yoğun psikolojik rahatsızlık
- Bu belirtiler, bireyin uyku düzenini bozabilir ve kendini sürekli tetikte hissetmesine yol açabilir. Özellikle ani sesler, kalabalık ortamlar veya belirli kokular gibi travmayı hatırlatan tetikleyiciler bu belirtileri daha da yoğunlaştırabilir.
- Kaçınma (Avoidance) Belirtileri
- TSSB’li bireyler, travmayı hatırlatabilecek durum, kişi veya yerlerden bilinçli şekilde uzak durma eğiliminde olabilir. Kaçınma belirtileri şunlardır:
- Travma ile ilgili düşünce ve konuşmalardan kaçınma
- Travmayı hatırlatabilecek mekanlardan, kişilerden veya etkinliklerden uzak durma
- Duygusal kopukluk ve hissizlik
- Kaçınma belirtileri zamanla bireyin sosyal çevresinden izole olmasına ve yalnızlaşmasına yol açabilir. Bu durum depresyon ve anksiyete gibi ek psikolojik sorunlara zemin hazırlayabilir.
- Olumsuz Duygu ve Düşünceler (Negative Alterations in Mood and Cognition)
- TSSB’li bireylerde duygusal ve bilişsel değişiklikler yaygın şekilde görülür. Bu belirtiler şunlardır:
- Kendine veya başkalarına karşı olumsuz inanç ve düşünceler geliştirme
- Sürekli suçluluk, utanç veya değersizlik hissi
- İlgi kaybı ve günlük aktivitelere karşı ilgisizlik
- Olumlu duyguları hissetmede zorluk
- Yoğun korku, öfke veya hüzün hali
- Bu belirtiler, bireyin kendine olan güvenini zedeleyebilir ve yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürebilir. Zihinsel odaklanma sorunları ve unutkanlık da bu kategoriye dahildir.
- Aşırı Uyarılma (Arousal) Belirtileri
- TSSB’li bireyler genellikle sürekli tetikte olma hali yaşarlar ve ani tepkiler verebilirler. Aşırı uyarılma belirtileri şunlardır:
- Kolay irkilme ve ürkme
- Uyku problemleri (uykuya dalmada zorluk veya sık sık uyanma)
- Konsantrasyon güçlüğü
- Öfke patlamaları veya aşırı sinirlilik
- Düzensiz nefes alış-veriş
- Bu belirtiler, bireyin çevresindeki kişilerle olan ilişkilerinde gerginlik yaratabilir ve sosyal uyumunu zorlaştırabilir.
- TSSB’nin Fiziksel ve Psikolojik Etkileri
- TSSB, yalnızca zihinsel sağlık üzerinde değil, fiziksel sağlık üzerinde de olumsuz etkiler yaratabilir.
- Mide Rahatsızlıkları: Yoğun stres, mide bulantısı ve sindirim problemlerine yol açabilir.
- Kas Gerginliği ve Ağrılar: Sürekli kaygı ve stres kaslarda gerilime neden olabilir.
- Kronik Yorgunluk: Uyku problemleri nedeniyle bireyde sürekli bir bitkinlik hali görülebilir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: Sürekli stres bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek hastalıklara karşı direnci azaltabilir.
- TSSB’nin Nedenleri
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
- Savaş ve Silahlı Çatışmalar: Özellikle askerler ve savaş bölgelerinde yaşayan bireylerde yaygındır.
- Cinsel ve Fiziksel İstismar: Çocukluk döneminde yaşanan istismar, TSSB gelişme riskini artırabilir.
- Doğal Afetler: Deprem, sel veya yangın gibi afetler sonrasında gelişebilir.
- Kazalar ve Şiddet Olayları: Ciddi trafik kazaları veya saldırı gibi olaylar sonrasında görülebilir.
- TSSB Tedavi Yöntemleri
- TSSB, doğru terapi ve destek ile iyileştirilebilir. En yaygın tedavi yöntemleri şunlardır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin travmatik olayla başa çıkmasına, olumsuz düşüncelerini yeniden yapılandırmasına ve kaçınma davranışlarını azaltmasına yardımcı olur.
- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) Terapisi: Travma temelli anıların işlenmesinde etkili bir terapi yöntemidir. Bu yöntem, bireyin travma anılarına karşı duyarlılığını azaltır ve daha sağlıklı bir bakış açısı geliştirmesine yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve anksiyete ilaçları, TSSB semptomlarını hafifletmede etkili olabilir.
- Grup Terapisi: Travma yaşamış bireylerin benzer deneyimlerini paylaşarak destek almasını sağlar.
- Nefes ve Gevşeme Egzersizleri: Kaygı seviyesini azaltmada yardımcı olan yöntemlerdir.
- TSSB ile Başa Çıkma Yolları
- TSSB ile başa çıkmak için bireyin günlük yaşamında uygulayabileceği bazı yöntemler şunlardır:
- Mindfulness ve Meditasyon: Zihni sakinleştirmeye ve stres seviyesini azaltmaya yardımcı olur.
- Düzenli Egzersiz: Endorfin seviyesini artırarak bireyin ruh halini iyileştirir.
- Günlük Rutin Oluşturma: Planlı bir yaşam tarzı, kaygı ve belirsizlik duygularını hafifletebilir.
- Destek Sistemleri Kurma: Aile, arkadaş ve uzmanlardan destek almak, iyileşme sürecini hızlandırır.
- Ne Zaman Bir Uzmandan Yardım Almalısınız?
- TSSB belirtileri, günlük yaşamınızı olumsuz etkiliyorsa veya başa çıkmakta zorlanıyorsanız, bir psikolog veya psikiyatristten destek almanız önemlidir. Erken müdahale ve profesyonel destek, TSSB’nin etkilerini azaltmada kritik rol oynar.
Bize Ulaşın
Sorunlarınıza birlikte çözüm bulalım
Telefon
0 530 839 77 07
E-Posta
[email protected]
Adres
Hoşnudiye Mahallesi, İsmet İnönü 1 Caddesi, No 22 Sağlık İş Hanı, Kat 6, Daire 33 Harmoni Psikoloji Tepebaşı/Eskişehir
©2024 Eskişehir Psikolog Şahan ARIKAN | All Rights Reserved